Port of Amsterdam
In de Amsterdamse haven heeft een groep bedrijven, op initiatief van havenbedrijf Port of Amsterdam, de handen ineengeslagen om de uitdagingen van het overbelaste stroomnet het hoofd te bieden. Voor het eerst in Nederland werken bedrijven en de netbeheerder samen in een groepscapaciteitsbeperkingscontract: 29 bedrijven hebben zich verenigd in een energiehub en met netbeheerder Liander afspraken gemaakt om hun energieverbruik op elkaar af te stemmen. Deze energiehubs zorgen ervoor dat we slim kunnen omgaan met de beschikbare ruimte op het net.
Netcongestie is kink in de kabel
De Amsterdamse haven is met 1.200 hectare aan haven- en industriegebied één van Europa’s grootste zeehavens. Port of Amsterdam is verantwoordelijk voor de exploitatie en het beheer van dit uitgestrekte gebied. Het vervult de rol van marktmeester, matchmaker en co-creator. Port of Amsterdam creëert een goed vestigingsklimaat in de Amsterdamse haven, waarbij ze partijen en sectoren samenbrengt om nieuwe activiteiten in de haven te initiëren en ontwikkelingen te bevorderen.
De haven heeft ambitieuze duurzaamheidsambities en wil in 2050 klimaatneutraal zijn. Samen met de bedrijven die in het havengebied gevestigd zijn, wil Port of Amsterdam overstappen van fossiele brandstoffen naar groene stroom. Maar daar lopen de duurzaamheidsambities veelal vast. Het elektriciteitsnet zit overvol en er is een wachtrij voor nieuwe aansluitingen.
Dit remt niet alleen de verwezenlijking van de verduurzamingsambities, maar heeft ook gevolgen voor het vestigingsklimaat in het havengebied. Door de grote onzekerheid over het krijgen van een aansluiting kan het gebied niet verder ontwikkelen. Ook voor gevestigde bedrijven in het gebied was onzekerheid over uitbreiding van hun stroomvoorziening, wat hun groei in de weg stond.
Om te kijken hoe de beschikbare capaciteit beter benut kon worden, zat Port of Amsterdam met netbeheerder Liander om tafel. In de praktijk was er namelijk op de meeste momenten nog voldoende ruimte over op het net, omdat bedrijven niet op elk moment van de dag gebruik maken van hun maximale gecontracteerde capaciteit. Kennedy Van der Laan werd ingeschakeld om te adviseren over de vormgeving en structuur van de samenwerking tussen de bedrijven onderling en met Liander. Zo wilden we ervoor zorgen dat er efficiënter en flexibeler kan worden omgegaan met energieverbruik.
Grootscheepse aanpak
Met nieuwe congestiemanagementregels van de ACM werd het mogelijk om een capaciteitsbeperkingscontract (CBC) aan te gaan, zowel op individueel- als groepsniveau. Liander en Port of Amsterdam waren van oordeel dat een CBC op groepsniveau de meest efficiënte oplossing zou zijn. In een groep kunnen bedrijven zich verenigen en afspraken maken om energiegebruik en invoeding van elektriciteit op elkaar af te stemmen om zo pieken in het gebruik te voorkomen. Doordat bedrijven in de Amsterdamse haven op initiatief van Port of Amsterdam zich wilden verenigen in een energiecoöperatie, de Energie Coöperatie Amsterdamse Haven (ECAH), bood dit project Liander de kans om aan de slag te gaan op dit nog onontgonnen terrein.
wat is een CBC?
Met een CBC kan de netbeheerder netcongestie voorkomen. Tegen betaling zien bedrijven met een CBC af van het volledige gebruik van de overeengekomen aansluit- en transportcapaciteit. Hierdoor kan de netbeheerder meer transportcapaciteit uitgeven aan partijen die daarvoor in de wachtrij staan. Bij een groeps-CBC roept de netbeheerder (enkel) op groepsniveau een beperking in. Binnen de groep kan dan bekeken worden wie bereid is tijdelijk zijn elektriciteitsverbruik te verminderen of wiens opwek, zoals batterijen, kan worden ingezet. Daarbij kan verbruik en lokale opwek ook met elkaar worden verrekend, waardoor een deelnemend bedrijf niet of nooit daadwerkelijk de nadelen van een beperking in zijn transportvermogen zal ondervinden.
Iedereen aan boord
Om een groeps-CBC te realiseren, moesten we bedrijven in de haven aan boord krijgen. Dankzij de expertise van Port of Amsterdam in het samenbrengen van bedrijven in het gebied, en de expertise van Kennedy Van der Laan wat betreft de juridische aspecten van congestiemanagement, kwamen alle partijen aan tafel samen tot een oplossing. Daarbij was het van belang dat we zowel de belangen van bedrijven als van netbeheerder tegemoet zouden komen.
Voor de bedrijven in het havengebied is het van groot belang om vrij transportcapaciteit te kunnen gebruiken zonder bang te zijn tegen grenzen aan te lopen. Voor sommige partijen was het verkrijgen van een aansluiting problematisch. Partijen die al aangesloten waren zochten een financiële prikkel om af te zien van hun bestaande transportcapaciteit. Voor de netbeheerder geldt dat zij aan de aansluitingsaanvragen moeten kunnen voldoen, terwijl de veiligheid van het net gewaarborgd is.
De netcongestieproblematiek is niet uniek voor de Amsterdamse haven; door heel Nederland kleurt de congestiekaart rood en er wordt ingeschat dat ongeveer een derde van de grote bedrijven in Nederland nauwelijks meer ruimte heeft om te groeien of verduurzamen door het volle stroomnet. Er ontstaan lokale congestieproblemen omdat er niet genoeg ruimte is om te voldoen aan de vraag naar elektriciteitstransport. Dat raakt zowel bedrijven die stroom afnemen, als bedrijven die groene stroom willen (terug)leveren aan het net.
In het geval van Port of Amsterdam onderhandelde Kennedy Van der Laan namens Port of Amsterdam met de netbeheerder over de voorwaarden van de groeps-CBC en de toetredingsovereenkomst voor deelnemende partijen. Vanuit haar ervaring met eerdere netcongestievraagstukken en het opzetten van energiehubs was Kennedy Van der Laan in staat om het groeps-CBC af te stemmen op de specifieke behoeften in het Amsterdamse havengebied. Daarnaast organiseerde Kennedy Van der Laan de contractuele vastlegging van de oprichting van de energiecoöperatie en overeenkomst tussen de leden met onderlinge afspraken over de uitvoering.
“De samenwerking van deze groep bedrijven en de kennis van zowel Liander als Kennedy Van der Laan heeft ervoor gezorgd dat het elektriciteitsnet beter benut kan worden en dat de verduurzamingsambities in het havengebied weer verder kunnen gaan. Het is een prachtig voorbeeld van wat er mogelijk is als er innovatief en ‘out-of-the-box wordt gedacht en samengewerkt”, zegt Wilko Tijsse Claase, General Counsel bij Port of Amsterdam.
Boegbeeld: het eerste Nederlandse CBC
In totaal hebben ruim dertig bedrijven in het havengebied zich verenigd in een energiehub voor het afsluiten van een groeps-CBC met Liander. Daarmee is het de eerste in zijn soort. Deze bedrijven die op de wachtlijst stonden voor een aansluiting konden zo toch worden aangesloten.
Door contracten te bundelen in een groepscontract kan het bestaande elektriciteitsnet beter benut worden. Dankzij de ruimte die dit op maat gemaakte contract biedt, kunnen bedrijven in het havengebied verder met hun duurzaamheid ambities.
Benieuwd of een groepscontract of andere oplossingen kan helpen bij uw vraagstuk als gevolg van netcongestieproblematiek? Of bent u opzoek naar breder advies over de opzet van een energiehub? Neem contact op met Astrid Sixma, Quirine Tjeenk Willink & Sabina Kloppers.
