Recht op vrije advocaatkeuze bij rechtsbijstand door een vakbond

Hoge Raad, 10 juli 2020

Een vakbond die kosteloze rechtsbijstand biedt aan haar leden is geen rechtsbijstandsverzekering en haar leden hebben dan ook niet het recht op vrije advocaatkeuze. Dit oordeelt de Hoge Raad door een bekrachtiging van het arrest van het hof Den Haag.

Partijen zijn een vakbond en een oud-werkneemster die lid is van de vakbond. Na een procedure omtrent de ontbinding van haar arbeidsovereenkomst heeft de oud-werkneemster de vakbond om vergoeding van de kosten van het optreden van haar gemachtigde verzocht. De vakbond heeft dit verzoek afgewezen, nu niet was voldaan aan de algemene voorwaarden, namelijk dat alleen aanspraak kon worden gemaakt op rechtsbijstand door bij de vakbond werkzame procesjuristen.

De oud-werkneemster stelt dat de vakbond op het punt van haar verplichting om uit hoofde van het vakbondslidmaatschap tevens rechtsbijstand te verlenen, kan worden vergeleken met een rechtsbijstandsverzekeraar. Haar zou net als bij een rechtsbijstandverzekering, het recht op vrije advocaatkeuze toekomen.

Geoordeeld wordt dat de vakbond niet onder het toepassingsgebied van de Richtlijn 87/344/EEG tot coördinatie van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen betreffende de rechtsbijstandsverzekering valt, waar het recht op vrije advocaatkeuze uit voortvloeit (art. 4 lid 1 sub a van de Richtlijn). De vakbond verleent indien gewenst, rechtshulp aan haar leden, maar die rechtshulp is niet onbeperkt en kan niet los gezien worden van de organisatie van waaruit die hulp verleend wordt. Van een rechtsbijstandverzekering in de zin van art. 2 van de Richtlijn is geen sprake. Bovendien is de vakbond geen (schade-)verzekeraar in de zin van de Wft, maar een ideële organisatie met als hoofddoel het behartigen van de maatschappelijke belangen van haar leden. De vakbond is, anders dan een rechtsbijstandsverzekeraar, ook geen bedrijf dat is opgericht met als doel om tegen betaling van premie, rechtsbijstand te verlenen. Tussen de organisaties is verder verschil op het terrein waarop rechtsbijstand wordt aangeboden. De terreinen van bijstand van de vakbond zijn gelimiteerd. Buiten deze terreinen dient een lid alsnog op eigen kosten een aanvullende rechtsbijstandverzekering af te sluiten. Het enkele feit dat op grond van een rechtsbijstandsverzekering en het lidmaatschap de vakbond op een aantal terreinen vergelijkbare rechtshulp kan worden verleend, maakt nog niet dat op dat (beperkte) terrein voor de vakbond de regels van de Richtlijn gelden. Omdat de vakbond geen rechtsbijstandverzekering aanbiedt als bedoeld in de zin van de Richtlijn, geldt bij de rechtshulp die de vakbond aan haar leden verleent ook niet het verplichte recht op vrije advocaatkeuze dat uit de Richtlijn voortvloeit.

Wilt u hier meer over weten? Aarzel dan niet om contact met ons op te nemen!

Klik hier voor de uitspraak:
Recht op vrije advocaatkeuze bij rechtsbijstand door een vakbond