Het verschil tussen een primaire dekkingsbepaling en een preventieve garantieclausule: (g)een semantische discussie?(!)
Gerechtshof ’s-Hertogenbosch 1 februari 2022
Deze zaak gaat om het onderscheid tussen een primaire dekkingsbepalingen en preventieve garantieclausules. Een onderscheid dat in de praktijk lastig te maken blijkt maar wel zeer relevant is.
In de door een manege afgesloten aansprakelijkheidsverzekering staat de volgende clausule: De aansprakelijkheid voor schade verband houdend met verhuur als rijpaard is uitsluitend verzekerd, indien wordt aangetoond dat een en ander plaatsvond (i) onder leiding van een ter zake gediplomeerd instructeur en (ii) de huurder beschikte over een FNRS-diploma, een KNHS lidmaatschapskaart of een ruiterbewijs van de Stichting Recreatie Ruiter. De manege doet een beroep op haar verzekering nadat een berijder van haar paard is gevallen en ernstig letsel heeft opgelopen. Het hof oordeelt – ondanks dat zowel de begeleider als de berijder niet over de vereiste diploma’s beschikten en dus niet aan voornoemde clausule was voldaan – dat de verzekeraar dekking moet verlenen.
In dit kader is van belang dat het hof heeft geoordeeld dat de clausule – gelet op de formulering ervan – een preventieve garantievoorwaarde betreft en geen primaire dekkingsomschrijving. Dat is een belangrijk onderscheid. Volgens de heersende leer geldt namelijk dat primaire dekkingsomschrijvingen kernbedingen zijn en preventiegaranties niet. Dat betekent dat een primaire dekkingsbepaling in beginsel niet is aan te tasten omdat het verzekeraars ingevolge het bekende Zweeftoestel-arrest van HR 9 juni 2006 vrij moet staan naar eigen wens hun dekking te begrenzen. Een preventieve garantieclausule – geen kernbeding – is daarentegen wel aan te tasten indien een beroep daarop naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar wordt geacht. Zoals ook het hof in deze zaak aanhaalt onder verwijzing naar HR 27 oktober 2000, ECLI:NL:HR:2000:AA7915 is dat het geval “als onvoldoende verband bestaat tussen het niet-naleven van de in de clausule omschreven verplichtingen en het risico zoals zich dit heeft verwezenlijkt”. Nu de in de clausule vereiste diploma’s volgens het hof het ongeval in dit geval niet hadden kunnen voorkomen, acht het hof een beroep op de clausule naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar en dient de verzekeraar dekking te verlenen.
Maar wat is nu het verschil tussen een primaire dekkingsbepaling en een preventieve garantieclausule? Het lijkt erop dat primaire dekkingsomschrijvingen positieve dekkingsomschrijvingen en dekkingsuitsluitingen betreffen, zoals “niet gedekt is…” of “verzekerd is een huis met 20 sprinklers”. Bij een preventieve garantie wordt het verzekerd risico geformuleerd door eerst een preventieve resultaatsverplichting te formuleren en de verzekering of dekking vervolgens te laten vervallen indien deze verplichting niet is nagekomen, bijvoorbeeld: “De verzekerde is verplicht 20 brandblussers in zijn huis te hebben. Bij niet-nakoming hiervan vervalt ieder recht op uitkering”.
De bepalingen zijn (net wat) anders geformuleerd en opgezet, maar regelen in principe toch hetzelfde. Dit terwijl de gevolgen van het onderscheid verstrekkend kunnen zijn. Deze casus maakt ook duidelijk hoe lastig het is in de praktijk het onderscheid te maken. Want is de clausule niet, zoals de verzekeraar blijkbaar ook deed, ook te lezen als een primaire dekkingsbepaling? Wat daar ook van zij, duidelijk is in ieder geval dat als de bepaling net wat anders was geformuleerd, deze wel als primaire dekkingsbepaling gekwalificeerd had kunnen worden. In dat geval zou de clausule dus niet aangetast kunnen worden vanwege het ontbreken van causaliteit en zou de manege geen recht op dekking hebben gehad. In de literatuur worden dan ook kanttekeningen geplaatst bij de huidige benadering van het onderscheid tussen preventieve garanties en primaire dekkingsomschrijving, waarbij gepleit wordt voor een meer inhoudelijke (in plaats van enkel een tekstuele) benadering. Aangezien wij inderdaad ervaren dat in de praktijk het onderscheid vaak best lastig te maken is én de gevolgen van dit onderscheid volgens de huidige rechtspraak zeer groot kunnen zijn, is dit wat ons betreft inderdaad een leerstuk ter nadere overdenking. Tot die tijd is het opletten bij de formulering van dekkingsbepalingen. Een klein verschil in formulering in de polisbepalingen kan immers grote gevolgen hebben in de uitkomst na een schade.
Wilt u hier meer over weten? Aarzel dan niet om contact met ons op te nemen!
Klik hier voor de uitspraak:
Recht op verzekeringsdekking ondanks schending van de preventieve garantieclausule
