De vele overnames en fusies in de hotelsector hebben de afgelopen jaren aangetoond dat het landschap binnen de hotelsector snel verandert. In Europa en Nederland worden franchiseformules in de hotelsector steeds populairder. Bekende hotelketens, zoals Holiday Inn, Best Western en Accor Hotels, hebben gemiddeld 20 à 30 zelfstandige franchisevestigingen in Nederland. Ook in de horecasector is het aantal franchisevestigingen in de laatste jaren sterk gegroeid. Je ziet steeds meer (internationale) fastfoodketens, koffie- en ijswinkelformules die in Nederland worden geïntroduceerd of uitgebreid. Wat brengt de groei van franchise in deze sectoren voor Nederland? Franchiseketens zijn afhankelijk van lokale franchisenemers om hun doelen op nieuwe markten te bereiken. Tegelijkertijd heeft de aspirant-franchisenemer, die een franchise hotel- of restaurant wil gaan exploiteren, meer keuze dan ooit om een franchiseformule uit te kiezen die bij de ideeën en wensen van zijn onderneming past. Als partijen uiteindelijk kiezen om met elkaar in zee te gaan, zullen zij een franchiseovereenkomst met elkaar sluiten. Op dit moment gelden voor de franchiseovereenkomst in Nederland nog geen specifieke regels, maar die zullen er waarschijnlijk binnenkort wel komen.
Het wetsvoorstel franchise
Eind 2018 werd het wetsvoorstel franchise (“franchisewet”) gepubliceerd. De voorgestelde franchisewet heeft tot doel om de verhoudingen tussen franchisegevers en franchisenemers wettelijk te regelen en te zorgen voor een betere balans in de verhoudingen tussen de partijen. De ‘Nederlandse Franchise Code’ – zelfregulerende regels waaraan alleen leden van de Nederlandse Franchise Vereniging moeten voldoen – bestaat sinds 2016, maar deze regels werden niet omarmd door veel franchisegevers. Omdat het om zelfregulering gaat, kan naleving van deze code niet voor de rechter worden afgedwongen. Gelden er dan op dit moment helemaal geen regels voor franchise? Dat wel. De bestaande franchiserelaties worden tot nu toe beheerst door de algemene regels van het Nederlandse contractenrecht. Er zijn beslissingen van rechters die specifiek over franchise gaan die inzicht geven in hoe rechters het contractenrecht op franchiserelaties toepassen. De wetgever is nu bezig om specifieke wettelijke regels te introduceren voor de franchiseovereenkomst.
Wat staat er in de franchisewet?
Op dit moment gelden er al bepaalde regels waaraan franchisegevers en franchisenemers zich moeten houden. De franchisewet zal een aantal nieuwe regels introduceren. De volgende regels zullen – volgens het gepubliceerde voorontwerp van de franchisewet – gaan gelden:
- Belangrijke informatie over de franchiseformule moet 4 weken vóór het aangaan van de franchiserelatie met de franchisenemer worden gedeeld. Het is de taak van de franchisegever om ervoor te zorgen dat de franchisenemer in staat wordt gesteld om de gevolgen van het sluiten van de franchiseovereenkomst (zoals financiële gevolgen) te kunnen overzien. Binnen deze periode van vier weken mag de franchisegever de bepalingen in de franchiseovereenkomst niet wijzigen.
- Partijen moeten zich als ‘goed franchisegever’ en ‘goed franchisenemer’ gedragen. Dat betekent dat de franchisegever en de franchisenemer zich redelijk en zorgvuldig moeten gedragen tegenover elkaar, zowel tijdens de aanloopfase naar de franchiserelatie als gedurende de franchiserelatie op zichzelf. Deze regel geldt ook nu al voor partijen onder het algemene contractenrecht.
- Voor beide partijen geldt een voortdurende algemene verplichting om elkaar tijdens de franchiserelatie te informeren over alles dat redelijkerwijs voor de andere partij van belang is. Denk daarbij aan hun financiële situatie op het moment dat dit gevolgen kan hebben voor de voortzetting van de franchiseovereenkomst.
- De franchisegever heeft een zorgplicht en moet tijdens de franchiseovereenkomst ondersteuning en bijstand aan de franchisenemer verlenen. Deze zorgplicht geldt ook nu al voor de franchisegever. Dat is bepaald in verschillende rechterlijke uitspraken.
- Indien een goodwillvergoeding is opgenomen in de franchiseovereenkomst, moet daaruit ook blijken hoe de goodwillvergoeding wordt vastgesteld. De franchisenemer dient dan bij beëindiging van de franchiseovereenkomst ook in aanmerking te komen voor een goodwillvergoeding.
- Soms is de franchisenemer verplicht om goederen en/of diensten geheel of gedeeltelijk bij de franchisegever of een andere door hem aangewezen partij in te kopen. Een dergelijke ‘afnameverplichting’ is voortaan alleen geldig als dat in het handelsverkeer van de sector een gebruikelijke voorwaarde is.
- Een non-concurrentiebeding dat van kracht is na het einde van de franchiseovereenkomst mag niet langer dan één jaar duren én mag niet verder strekken dan het gebied waarbinnen de franchisenemer de franchiseformule exploiteerde of mocht exploiteren.
- Bij grote beleidswijzigingen in de franchiseovereenkomst die aanzienlijke gevolgen kunnen hebben voor de exploitatie van de franchiseformule door de franchisenemer, vereisen toestemming van een twee-derde meerderheid van de franchisevereniging (die opkomt voor de belangen van franchisenemers) of de franchisenemer zelf.
Wat betekent de franchisewet voor de franchise in de hotel- en horecasector?
Het is voor de franchisegever en franchisenemer belangrijk dat zij de verschillende regels en informatieverplichtingen over en weer goed begrijpen. In elk geval is- en blijft het belangrijk dat aspirant-franchisenemers goed onderzoeken wat de kosten en gevolgen voor hun eigen betrokkenheid en keuzevrijheid zijn binnen zo’n franchiserelatie. De franchisewet bevat met name regels die ten gunste komen van de bescherming van de franchisenemer. Voor de franchise hotel- en horecaketens brengt de franchisewet een grotere belasting mee. Zij moeten goed opletten dat zij bij het aangaan van een nieuwe franchiseovereenkomst op tijd belangrijke informatie delen met de franchisenemer en dat zij vervolgens lang genoeg wachten voordat de overeenkomst gesloten wordt. Bij het doorvoeren van beleids- of formulewijzigingen kan instemming van de franchisenemer of franchisenemersvereniging of –raad nodig zijn. Bovendien geldt voor de bestaande franchiserelaties dat moet worden bekeken of de contracten regels bevatten die niet (meer) zijn toegestaan onder de voorgestelde franchisewet. En zo ja, dan moeten deze contracten tijdig worden aangepast.
Wanneer zullen de regels gelden?
Het is nog niet duidelijk of- en in welke vorm de voorgenomen franchisewet in werking treedt. Franchisenemers zijn overwegend tevreden met de voorgestelde franchisewet. Een groot deel van de franchisegevers, advocatenkantoren en franchiseverenigingen waren kritisch op (bepaalde onderdelen) van het wetsvoorstel. De franchisewet is –naar wij begrijpen in aangepaste vorm- sinds juli 2019 in behandeling bij de Raad van State. De Raad van State adviseert aan de wetgever over de voorgenomen franchisewet. Het is dus afwachten tot de Raad van State heeft geadviseerd. Verwacht wordt dat de franchisewet nog voor het einde van 2019 bij de Tweede Kamer wordt ingediend. Pas dan zal een nieuwe versie van de ontwerpwet worden gepubliceerd.
