Zwarte lijst als preventiemiddel tegen criminele zorgverleners

Werkgeversvereniging ZorgZijn heeft eind 2014 het Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn (hierna het “Register”) in werking gesteld. Zorg- en welzijnsorganisaties worden namelijk in toenemende mate geconfronteerd met zorgverleners die laakbaar gedrag vertonen jegens cliënten. Aangezien deze zorgverleners tot op heden niet werden geregistreerd, konden ze na ontslag vaak ongehinderd bij een andere organisatie aan het werk. ZorgZijn heeft daarom met het Register de mogelijkheid gecreëerd om zorgverleners te registreren die zich schuldig hebben gemaakt aan diefstal, mishandeling, seksueel grensoverschrijdend gedrag en ander ontoelaatbaar gedrag in de verplegings-, verzorgings- en thuiszorgsector, de gehandicaptenzorg en de geestelijke gezondheidszorg. Door middel van het Register kunnen zorg- en welzijnsorganisaties een integriteitsscreening uitvoeren bij het in dienst nemen van nieuwe medewerkers. Hierdoor kan de voormalig werkgever voor een periode van twee of vier jaar voorkomen dat de ex-werknemer elders in deze sector aan de slag kan gaan en daar mogelijk strafbaar gedrag zal vertonen. Om dit te bewerkstelligen, worden verwijzingsgegevens in het Register opgenomen, zoals de NAW-gegevens, het geslacht, de geboortedatum, de geboorteplaats, de datum van opname in het Register en de naam en telefoonnummer van de primaire bron. De gegevens zijn alleen toegankelijk voor aangesloten leden en kunnen alleen worden geraadpleegd indien iemand solliciteert bij een andere deelnemer van het Register. Hoewel de verwerking van strafrechtelijke persoonsgegevens in beginsel verboden is op grond van de Wet bescherming persoonsgegevens, heeft het College bescherming persoonsgegevens (CBP) het Register wel goedgekeurd. De aan het Register deelnemende zorg- en welzijnsorganisaties dienen in ieder geval te voldoen aan de volgende eisen:

• Iedere deelnemer moet een intern register bijhouden dat alleen voor de eigen organisatie zichtbaar is en dat bovendien is aangemeld bij het CBP. In dit interne register worden gegevens aangaande de aard, de omvang en het tijdstip van het laakbaar gedrag vastgelegd en de personalia van de criminele zorgverlener voor een periode van acht jaar.
• Er moet sprake zijn van laakbaar gedrag dat op basis van een deugdelijk onderzoek is vastgesteld.
• Het moet gaan om meldingen van zorgverleners die zijn ontslagen of waarvan de arbeidsrelatie is beëindigd en waartegen tevens aangifte is gedaan. De betrokkene hoeft voor het vergrijp niet veroordeeld te zijn.
• Er moeten voldoende bewijsstukken zijn en deze bewijsstukken moeten worden bewaard in het onderliggende dossier.
• De zorgverlener moet over de opname in het Register op de hoogte zijn gesteld. Daarnaast moet hij worden geïnformeerd over de mogelijkheid van inzage, correctie en verzet en over de mogelijkheid tot het indienen van een klacht bij de Klachtencommissie.
• De inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de zorgverlener dient zo veel als mogelijk beperkt te blijven. Dit houdt in dat het doel waarvoor de verwijzingsgegevens worden verwerkt niet op een andere of minder nadelige wijze kan worden verwezenlijkt.
• Voor opname in het Register weegt de deelnemer het belang van de deelnemende organisaties af tegen de gevolgen van de opname voor de ontslagen zorgverlener. De gevolgen van opname dienen in verhouding te staan tot het gepleegde handeling en de overige omstandigheden van het geval.
• Iedere deelnemer dient passende, technische en organisatorische maatregelen te nemen om persoonsgegevens te beveiligen tegen verlies of tegen enige vorm van onrechtmatige verwerking. Na twee of vier jaar worden de gegevens over de zorgverlener in beginsel automatisch uit het Register verwijderd.

Zie voor meer informatie over de precieze voorwaarden voor deelname aan en het gebruik van het Register het Protocol Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn. Wij adviseren organisaties die lid zijn van Werkgeversvereniging ZorgZijn gebruik te maken van dit Register. Nu de mogelijkheid bestaat om kandidaten te screenen, zou het niet-screenen van een medewerker die binnen uw organisatie in de fout gaat en waarvan later blijkt dat u dit risico had kunnen weten door het Register te raadplegen, mogelijk tot klachten leiden van cliënten. Wij adviseren organisaties die een ontslagen werknemer wil opnemen in het Register de onder punt 7 hierboven genoemde belangenafweging zorgvuldig te maken en vast te leggen.

Wettelijke regeling in de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg in het verschiet

Inmiddels heeft ook de wetgever het belang van een dergelijk register ingezien. In het wetsvoorstel Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg, dat op 6 oktober 2015 door de Eerste Kamer is aangenomen, is de plicht voor zorgaanbieders opgenomen om onverwijld melding te doen aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) in geval van opzegging, ontbinding of niet-voortzetting van een (arbeids)overeenkomst met een zorgverlener op grond van zijn oordeel, dat de betreffende zorgverlener ernstig te kort is geschoten in zijn functioneren. In nadere regelgeving (het Uitvoeringsbesluit Wkkgz) zal worden geregeld hoe IGZ zorgaanbieders gegevens verstrekt op hun verzoek om informatie over zorgverleners. Overigens worden zorgaanbieders op grond van deze wet ook verplicht om over een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) van nieuwe medewerkers te beschikken. Met dank aan Inger Snijders.