Hotel & Recht: Verduurzaming in de arbeidsverhouding

De aandacht voor duurzaamheid groeit. Uit onderzoek blijkt dat een ruime meerderheid van de werknemers graag werkt bij een bedrijf dat een sterk sociaal bewustzijn heeft. Tegelijkertijd proberen steeds meer werkgevers hun werknemers te stimuleren om meer groene en duurzame keuzes te maken.

Bij de invulling van de arbeidsvoorwaarden kan hiermee rekening worden gehouden. ‘Groene’ arbeidsvoorwaarden bevorderen duurzaamheid én kunnen een lucratief middel zijn om werknemers aan te trekken en te behouden. In dit artikel licht ik dit nader toe.

Het Intergouvernementele Panel voor Klimaatverandering (IPCC) heeft op 28 februari 2022 het rapport ‘Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability’ gepubliceerd. Hierin wordt onder meer ingegaan op de wereldwijde effecten van klimaatverandering. In Europa kunnen we bij een verdere opwarming van de aarde hitte, droogte, waterschaarste en overstromingen verwachten. Dit rapport bevestigt nog maar eens dat het tijd is voor actie.

Bij veel ondernemingen staan vergroening en duurzaamheid tegenwoordig dan ook hoog op de agenda. Ook bij de invulling van de arbeidsvoorwaarden kan hiermee rekening worden gehouden. Door hierbij milieubewuste keuzes te maken kun je de CO2-voetafdruk van de onderneming en werknemers verkleinen. Bovendien blijkt uit onderzoek dat een ruime meerderheid van de werknemers graag werkt bij een bedrijf dat een sterk sociaal bewustzijn heeft.

Ook de overheid stimuleert dat werkgevers kritisch nadenken over milieubewuste arbeidsvoorwaarden, waaronder de verduurzaming van het zakelijke- en woon-werkverkeer. In 2019 is in het Klimaatakkoord de afspraak gemaakt dat het personenverkeer dat gerelateerd is aan werk in 2030 1 megaton CO2 minder uitstoot. Om dit doel te bereiken heeft de Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat nieuwe wetgeving geïnitieerd.

Op basis van dit voorstel moeten werkgevers met 100 of meer werknemers vanaf 1 juli 2023 jaarlijks rapporteren over het werk gebonden personenverkeer van hun werknemers. Het gaat hierbij om het totaal van de door werknemers afgelegde zakelijke- en woon-werkkilometers. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zal op basis van deze gegevens monitoren of het gestelde reductiedoel van 1 megaton CO2 in 2030 bereikt zal worden. Wanneer blijkt dat dit doel niet op tijd bereikt gaat worden, zal er voor werkgevers met 100 of meer werknemers een harde norm in werking treden voor zakelijke mobiliteit en waarschijnlijk ook voor woon-werkmobiliteit. Werkgevers moeten er dan voor te zorgen dat de aan hun opgelegde norm voor CO2 uitstoot van hun werknemers niet overschreden zal worden. Kortom, er is werk aan de winkel.

Groene arbeidsvoorwaarden kunnen bijdragen aan het behalen van de klimaatdoelen. Aan wat voor ‘groene’ arbeidsvoorwaarden kun je denken? Enkele voorbeelden:

- Het ‘belonen’ van de keuze voor een duurzame vakantie. Denk daarbij aan het toekennen van extra vakantiedagen als werknemers met een duurzaam vervoersmiddel, zoals de trein, de fiets of de elektrische auto op vakantie gaan. Op deze manier worden werknemers gecompenseerd voor de langere reistijd die zij hebben wanneer zij er voor kiezen om met een groener vervoersmiddel op vakantie te gaan. Een alternatief is het verhogen van het vakantiegeld.

- Een duurzame telefoon- en laptopregeling. In de praktijk zien we vaak dat werknemers al na twee jaar een nieuwe telefoon of laptop uit mogen zoeken. Deze termijn kan verruimd worden naar bijvoorbeeld vier jaar (tenzij het toestel eerder kapot gaat). Of denk aan het aanbieden van een ‘refurbished’ telefoon of laptop of een korting op het volgende apparaat wanneer het oude apparaat wordt ingeleverd voor recycling. Op deze manier wordt overconsumptie tegengegaan.

- De keuze voor een groen pensioenfonds dat investeert in bijvoorbeeld duurzame energieprojecten in plaats van in de fossiele industrie.

- Het belonen van de keuze van werknemer voor een ‘groene’ bank. Dit kan op verschillende manieren. Je kunt bijvoorbeeld denken aan een bijdrage van de werkgever aan een duurzaam goed doel, of het door de werkgever laten planten van bomen.

- Een circulair (thuis)werkbeleid. Faciliteer bijvoorbeeld bureaus en bureaustoelen van gerecycled materiaal. Ook kun je (thuis)werkmateriaal in bruikleen geven, zodat dit hergebruikt kan worden wanneer een werknemer de spullen niet meer nodig heeft.

- Het financieel ondersteunen van je werknemers bij het verduurzamen van hun huis. Hierbij kan gedacht worden aan een eenmalige bijdrage of lening voor werknemers die zonnepanelen of een warmtepomp willen installeren of hun huis goed willen laten isoleren.

- Werknemers de mogelijkheid bieden om een deel van de jaarlijkse arbeidsduur (tijdens werktijd) te besteden aan ‘groene’ MVO activiteiten.

- Het stimuleren van duurzaam vervoer in het woon-werkverkeer. Hierbij kan gedacht worden aan het verhogen van de reiskostenvergoeding als gereisd wordt met het openbaar vervoer of het verstrekken van een OV-abonnement waarmee ook in privé tijd gereisd mag worden. Daarnaast kun je als werkgever een (elektrische) fietsregeling aanbieden. En wanneer een auto écht noodzakelijk is, kan de elektrische lease auto of carpoolen (ook goed voor de onderlinge band van werknemers) een uitkomst bieden. Verder biedt het aanbieden van flexibele werktijden werknemers de mogelijkheid om buiten de spits te reizen, wat een lagere milieubelasting meebrengt. En het vergoeden van verhuiskosten wanneer een werknemer dichterbij het werk gaat wonen zal op de lange termijn ook kunnen bijdragen aan minder woon-werkverkeer.

- Ook buiten de arbeidsovereenkomst om kan de werkgever duurzame keuzes van de werknemer stimuleren. Geef werknemers bijvoorbeeld de keuze om het kerstgeschenk aan een goed doel te besteden. En je zou zelfs kunnen overwegen om het bedrag te verdubbelen wanneer het een duurzaam goed doel betreft. Een ander voorbeeld van een groene actie kan zijn dat het aanbieden van een vegetarische lunch als maatstaf wordt genomen, met vlees en vis op aanvraag, in plaats van andersom.

Gerealiseerd moet worden dat je als werkgever bestaande arbeidsvoorwaarden niet zonder meer kan wijzigen. Een wijziging in positieve zin levert vermoedelijk weinig problemen op, maar als je besluit om bijvoorbeeld de leaseautoregeling af te schaffen of te versoberen, moet zorgvuldig bekeken worden of deze arbeidsvoorwaarde wel gewijzigd kan worden. De wijziging van arbeidsvoorwaarden kan op verschillende manieren. Komt de werkgever niet tot overeenstemming met de werknemer, dan kan je proberen de arbeidsvoorwaarden eenzijdig te wijzigen, bijvoorbeeld met een beroep op een eenzijdig wijzigingsbeding of het goed werknemerschap. Afhankelijk van de grond waarop de arbeidsvoorwaarden gewijzigd wordt, gelden specifieke toetsingscriteria en moet een belangenafweging worden gemaakt.