Hoewel het Verenigd Koninkrijk ("VK") en de Europese Unie ("EU") de Brexit-deal hebben bereikt, was het een "no deal" voor de rechtstreekse tenuitvoerlegging van vonnissen. Nu het VK en de EU (nog) geen akkoord hebben bereikt over de toetreding van het VK tot het Verdrag van Lugano van 2007, rijst de vraag hoe momenteel moet worden omgegaan met de tenuitvoerlegging van een vonnis van de Engelse rechter ("Britse vonnis") in Nederland.
1. Welke regel geldt voor de tenuitvoerlegging van Britse vonnissen in Nederland die op of vóór 31 december 2020 voor de Engelse rechter zijn gebracht?
Britse vonnissen in burgerlijke en handelszaken die op of vóór 31 december 2020 bij de Engelse rechter aanhangig zijn gemaakt, kunnen nog steeds rechtstreeks in Nederland ten uitvoer worden gelegd. Uit de Withdrawal Agreement volgt namelijk dat de regels voor tenuitvoerlegging van de Brussel I-bis-verordening in die gevallen nog steeds van toepassing zijn.
De Brexit-deal regelt de tenuitvoerlegging van Britse vonnissen in Nederland over zaken die op of na 1 januari 2021 voor de rechter zijn c.q. worden gebracht echter niet. De regels over de tenuitvoerlegging van die Britse vonnissen vinden hun grondslag daarom in de volgende verdragen en nationale wetgeving, afhankelijk van de omstandigheden.
2. Is een exclusief forumkeuzebeding opgenomen in een overeenkomst, gesloten op of na 1 april 2019?
Het Verdrag inzake bedingen van forumkeuze van 2005 (het "Haagse Forumkeuzeverdrag") - waartoe het VK tijdens het Brexit-proces afzonderlijk is toegetreden - is van toepassing op exclusieve forumkeuzebedingen in overeenkomsten die op of na 1 april 2019 zijn c.q. worden gesloten en betrekking hebben op burgerlijke of handelszaken in "internationale situaties 1". Het Haagse Forumkeuzeverdrag bepaalt dat Britse vonnissen in Nederland ten uitvoer kunnen worden gelegd. Een Brits vonnis kan echter niet direct ten uitvoer worden gelegd zoals dat voor de Brexit-deal wel het geval was. Eerst moet een exequatur of een verklaring van uitvoerbaarheid door de Nederlandse rechter worden verkregen. Een nieuwe Nederlandse bodemprocedure in de zin van artikel 431 lid 2 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering ("Rv") is dan niet nodig. Het voordeel van het opnemen van een exclusief forumkeuzebeding in een overeenkomst is dan ook dat het partijen tijd en moeite zal besparen als een Britse beslissing in Nederland ten uitvoer moet worden gelegd.
3. Heeft het Britse vonnis op of na 1 januari 2021 alleen betrekking op de betaling van een geldsom?
Wanneer een Brits vonnis van op of na 1 januari 2021 alleen betrekking heeft op de betaling van een geldsom, kan de tenuitvoerlegging van dit vonnis in Nederland worden gebaseerd op het bilaterale verdrag tussen het Koninkrijk der Nederlanden en het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland betreffende de wederzijdse erkenning en tenuitvoerlegging van rechterlijke beslissingen in burgerlijke zaken (het "Verdrag van november 1967"). Dit geldt ongeacht of er in de overeenkomst een exclusief forumkeuzebeding of een ander jurisdictiebeding is opgenomen. Partijen dienen zich ervan bewust te zijn dat dit vonnis moet gaan om veroordeling tot betaling van een definitief of voldoende bepaalbaar bedrag. Het vonnis waarbij een veroordeling is gegeven tot betaling van kosten die nog begroot moeten worden, voldoet volgens het Gerechtshof Amsterdam niet aan dit vereiste2. Op grond van dit verdrag is voor de tenuitvoerlegging van een Brits vonnis in Nederland ook een exequatur of een verklaring van uitvoerbaarheid door de Nederlandse rechter vereist. Partijen zijn niet verplicht een nieuwe bodemprocedure in de zin van artikel 431 lid 2 Rv te beginnen.
Een vonnis kan naast het bevel om een geldsom te betalen ook verplichtingen voor een partij bevatten om iets te doen of na te laten. Partijen moeten zich dan beroepen op nationale regelgeving. Uiteraard in het geval dat het Haags Verdrag ook niet van toepassing is.
4. Heeft een beslissing op of na 1 januari 2021 betrekking op een niet-geldelijke verbintenis of bevat een overeenkomst een niet-exclusief of asymmetrisch forumkeuzebeding?
Onder meer in geval van een niet-exclusief of asymmetrisch forumkeuzebeding of als het Britse vonnis een verplichting bevat om iets te doen of na te laten, moet de "nationale weg" van artikel 431 lid 2 Rv worden gevolgd. Dit betekent dat de bodemzaak opnieuw moet worden beoordeeld door de Nederlandse rechter. De herbeoordeling zal niet snel leiden tot een volledig nieuw procedure, zolang de Nederlandse rechter zich ervan kan waarborgen dat - kort gezegd - het Britse vonnis is gedaan door een bevoegde rechter, in een met voldoende waarborgen omgeven procedure en niet in strijd is met de Nederlandse openbare orde of het gaat om een in kracht van gewijsde gegane Nederlandse uitspraak tussen dezelfde partijen over hetzelfde geschil. Onder meer in geval van een niet-exclusief of asymmetrisch forumkeuzebeding of indien de Britse beslissing een verplichting bevat om iets te doen of na te laten, moet de nationale weg van artikel 431, lid 2, CDW worden bewandeld. Dit betekent dat het geschil inhoudelijk opnieuw zal moeten worden beoordeeld door de Nederlandse rechter in een bodemzaak3. Een dergelijke herbeoordeling zal niet snel leiden tot een volledig 'nieuw proces', zolang de Nederlandse rechter zich ervan kan verzekeren dat - kort gezegd - het Britse vonnis door een bevoegde rechter in een met voldoende waarborgen omgeven procedure is gewezen en niet in strijd is met de Nederlandse openbare orde, of dat het gaat om een in kracht van gewijsde gegane Nederlandse uitspraak tussen dezelfde partijen over hetzelfde geschil.
5. Schematisch overzicht van tenuitvoerlegging Britse vonnissen in Nederland op of na 1 januari 2021
6. Consequenties voor contracten, akten, juridische instrumenten en legal opinions
Omdat de Britse vonnissen op basis van de huidige regelgeving niet direct uitvoerbaar zijn in Nederland, heeft dit in de praktijk verschillende consequenties. Zo zal in een contract bijvoorbeeld eerder worden gekozen voor een exclusief forumkeuzebeding, waar het in eerste instantie hybride zou zijn geweest. Maar ook op andere momenten zal er rekening gehouden moeten worden met de wijze waarop een Brits vonnis ten uitvoer kan worden gelegd, zoals bij het opstellen van legal opinions, procesovereenkomsten waar je gaat procederen - en de uitvoering daarvan -, afspraken, akten en juridische instrumenten.
De vraag is nu nog of het VK zal toetreden tot het Verdrag van Lugano. Als het VK namelijk partij is bij dit verdrag, kunnen de Britse vonnissen direct in Nederland ten uitvoer worden gelegd. De mogelijke uitkomst van de stemming is echter niet duidelijk. Binnenkort zullen de lidstaten van het Verdrag van Lugano hierover stemmen.
Heeft u nog vragen over de tenuitvoerlegging van Britse vonnissen in Nederland? Wilt u meer weten over het opstellen van een solide rechtsforumkeuzebeding in uw contract of over de praktijk van het afgeven van een legal opinion? Wij helpen u graag. Neemt u gerust contact op met Bart de Man.
