Productaansprakelijkheid: ondeugdelijkheid betrokken exemplaar of ondeugdelijkheid hele soort?

Hoge Raad 4 februari 2011, LJN BO5803

Essentie

Voor aansprakelijkheid op de voet van artikel 6:162 BW van de producent voor het door hem in het verkeer gebrachte product is niet vereist dat dit product in het algemeen of dat de gehele soort waarvan dit product deel uitmaakt, bij normaal gebruik voor het doel waarvoor het is bestemd schade veroorzaakt.

Samenvatting

X heeft via een tussenpersoon een scheepsdieselmotor gekocht bij Y. Reeds enkele dagen nadat de motor in gebruik was genomen, traden storingen op. Aanvankelijk is de motor gerepareerd door de tussenpersoon. Niet lang daarna is de motor opnieuw vastgelopen. De motor is niet meer gerepareerd en ‘total loss’ verklaard. X heeft de schade vergoed gekregen van zijn verzekeraars. Zij nemen in deze zaak regres op Y. De rechtbank heeft de vordering afgewezen. Het hof heeft geoordeeld dat voor aansprakelijkheid van de producent niet slechts moet komen vast te staan dat de in dit geval aan X geleverde motor in die zin ondeugdelijk was dat deze motor bij normaal gebruik waarvoor hij bestemd was schade heeft veroorzaakt, doch dat daartoe tevens is vereist dat het door Z in het verkeer gebrachte type in voormelde zin ondeugdelijk is. Het hof heeft het vonnis van de rechtbank bekrachtigd, nu de verzekeraars van X niet zijn geslaagd in het hen opgedragen bewijs ter zake van bedoelde ondeugdelijkheid. Daartegen richt zich het cassatiemiddel. De Hoge Raad oordeelt als volgt. Voor de hier aan de orde zijnde aansprakelijkheid op de voet van artikel 6:162 BW van de producent voor het door hem in het verkeer gebrachte product is niet vereist dat dit product in het algemeen of dat de gehele soort waarvan dit product deel uitmaakt bij normaal gebruik voor het doel waarvoor het is bestemd schade veroorzaakt. Door te oordelen dat voor het aannemen van aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad van Y als producent is vereist (niet slechts dat de onderhavige motor, maar) dat het door Z in het verkeer gebrachte type – waarmee het hof klaarblijkelijk de gehele soort van door Y geproduceerde dieselmotoren van het betreffende type op het oog heeft – ondeugdelijk is, is het hof derhalve uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting. De stellingen van de verzekeraars van X in de gedingstukken laten bezwaarlijk een andere conclusie toe dan dat zij aan hun vordering – in ieder geval ook – ten grondslag hebben gelegd dat de onderhavige motor bij normaal gebruik voor het doel waarvoor deze bestemd was schade veroorzaakt. De omstandigheid dat naar de mening van de verzekeraars van X de oorzaak van de ondeugdelijkheid van de motor in productiefouten aan de zijde van Y moet worden gezocht, hetgeen door Y is betwist, maakt dat niet anders. Het oordeel van het hof, dat erop neerkomt dat de verzekeraars van X zich uitsluitend erop hebben beroepen dat de gehele soort van dieselmotoren van het betreffende type ondeugdelijk is, is dan ook niet begrijpelijk.

In perspectief

Hoge Raad 25 maart 1966, LJN AC4642 Hoge Raad 2 februari 1973, LJN AB6726 Hoge Raad 6 december 1996, LJN ZC2221 In de literatuur worden vaak drie soorten van mogelijke fouten van de producent onderscheiden: ontwerpfouten, productiefouten en instructiefouten. Ontwerp- en instructiefouten betreffen in beginsel alle exemplaren van een soort product. Bij productiefouten zal daarentegen slechts één exemplaar of een aantal exemplaren gebrekkig zijn. De serie is in dat geval de norm, en het gebrekkige product wijkt daarvan af. Ook in de jurisprudentie van de Hoge Raad (zie hierboven) komt naar voren dat productaansprakelijk op grond van onrechtmatige daad kan worden aangenomen bij het bestaan van slechts één gebrekkig exemplaar. Tegen deze achtergrond is de door het hof gebezigde maatstaf, inhoudende dat niet slechts moet komen vast te staan dat de specifieke motor ondeugdelijk is, maar dat tevens vereist zou zijn dat het in het verkeer gebrachte type motor (in de zin van: de hele soort) ondeugdelijk is, inderdaad niet begrijpelijk.