Het Europees en Nederlands mededingingsrecht waarborgt dat ondernemingen op een eerlijke manier met elkaar concurreren door gedragsregels op te leggen aan ondernemingen als zij handelen op de markt. Om ervoor te zorgen dat de markt niet wordt verstoord door overheidshandelen gelden deze regels in principe ook voor de economische activiteiten van overheden. De belangrijkste pijlers van het mededingingsrecht bestaan uit drie verboden en het toezicht op fusies en overnames.
1. Het kartelverbod
Het is verboden voor ondernemingen om onderling afspraken te maken die ervoor zorgen dat de concurrentie wordt beperkt. Het maken van prijsafspraken is hier een goed voorbeeld van. Maar ook andersoortig gedrag kan onder het kartelverbod vallen. Denk dan aan coördinatie en samenwerking waardoor de ondernemingen niet meer zelfstandig opereren op de markt. Uit samenwerking kunnen echter ook innovaties of verbeterde en nieuwe producten ontstaan waar consumenten voordeel aan hebben. Daarom kunnen afspraken die uiteindelijk een positieve invloed hebben op de markt, die beter zijn voor consumenten en die de concurrentie niet volledig uitschakelen zijn vrijgesteld van het kartelverbod.
2. Het verbod op misbruik van machtspositie
Een onderneming die zich onafhankelijk kan gedragen ten opzichte van haar concurrenten, afnemers en consumenten heeft een economische machtspositie. Een dergelijke positie wordt aangenomen vanaf 50% marktaandeel, maar ook bij lagere marktaandelen kan sprake zijn van een machtspositie. Het is niet verboden om een dergelijke positie te hebben. Het echter wel verboden misbruik te maken van een economische machtspositie. Misbruik kan onder andere bestaan uit het hanteren van excessieve prijzen, het ongelijk behandelen van afnemers, leveringsweigering, exclusieve afname en het dwingen van een leverancier om niet aan andere klanten te leveren.
3. Het toezicht op fusies en overnames
Om te voorkomen dat door bedrijfsconcentraties (fusies, overnames en joint ventures) de mededinging wordt beperkt moeten bedrijven die bepaalde omzetdrempels halen hun voorgenomen concentraties vooraf melden bij de bevoegde toezichthouder, de Autoriteit Consument en Markt (ACM) of de Europese Commissie (EC). Deze controleert vervolgens of er nog voldoende concurrentie op de markt overblijft na de concentratie. Het kan zijn dat een mededingingsbeperkende concentratie toch wordt toegestaan nadat bedrijven bepaalde remedies hebben voorgesteld, zoals het afstoten van een bepaalde bedrijfstak. Overigens kan het niet melden van een fusie, overname of joint venture waar dat wel had gemoeten tot hoge boetes leiden.
4. Het verbod op staatssteun
Een onderneming die ondersteund wordt met staatsmiddelen, zoals subsidies of bepaalde belastingvoordelen of een niet-marktconforme lening, heeft een voordeel ten opzichte van andere ondernemingen. Onder Europees mededingingsrecht en de Wet Markt en Overheid is dergelijke staatssteun in principe verboden. Indien de onderneming een dienst van algemeen economisch belang (“DEAB”) uitoefent wordt de vergoeding daarvoor niet als staatssteun gezien. Daarnaast zijn er ook nog andere vrijstellingen op het verbod, zoals op grond van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening van de Europese Commissie.
De toezichthouder
De ACM houdt in Nederland toezicht op het naleven van de Mededingingswet, op Europees niveau doet de EC dit. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) is belast met het markttoezicht op de zorgsector. De ACM en EC hebben vergaande (onderzoeks)bevoegdheden. Zij kunnen invallen doen bij organisaties, personen verhoren en beslag leggen op bescheiden. Indien een overtreding is vastgesteld kan de ACM boetes opleggen tot €900.000 of als dat meer is tot 10% van de jaaromzet. In geval van kartels kan een boete oplopen tot 40% van de jaaromzet.
Meer weten over het mededingingsrecht? Wilt u zeker weten dat u handelt binnen de grenzen van het mededingingsrecht? Of doet de toezichthouder onderzoek naar uw bedrijf? Onze mededingingsrechtadvocaten zijn experts op het gebied van Nederlands en Europees mededingingsrecht en staan u graag bij.
