De digitalisering van onze maatschappij is een feit en doordringt bijna alle domeinen van het zakelijke verkeer. Ook de rechtspraak vormt daarop binnenkort geen uitzondering meer. Enkele jaren geleden is men begonnen met een ambitieus project met de veelbelovende titel ‘Kwaliteit en Innovatie’ (KeI), om het digitaal procederen in plaats van schuiven van bergen met papier mogelijk te maken. Met als einddoel, in onze eigen termen, de ‘paperless court’.
Een digitaal systeem waar men op ieder moment de stand van een procedure kan inzien. Waar men stukken niet meer in meervoud naar de griffie stuurt, maar gewoon uploadt. Waar men wederpartijen elektronisch kan ‘dagvaarden’, en waar men digitaal met de rechter kan communiceren. Deze digitaliseringsslag wordt vergezeld van een aanpassing van de manier van procederen met als kernpunten een eenvoudigere basisprocedure, kortere doorlooptijden en meer regie voor de rechter. So far, so good. De werkelijkheid van dit project is, zoals bij veel IT-projecten van de overheid, echter anders. De invoering van KeI is ernstig vertraagd. Nadat de pilot verschillende keren is uitgesteld dan wel verlengd, dreigt nu het hele project op losse schroeven te komen te staan als er niet veel meer geld bijkomt. Bij al deze onheilspellende geluiden zou men bijna de betekenis van KeI voor het procederen in Nederland kunnen vergeten, niet in de laatste plaats omdat voor menig jurist nog onduidelijk is wat KeI precies inhoudt.
In dit artikel zullen wij daarom stilstaan bij de status van KeI, de gevolgen van de invoering van KeI in de praktijk en hoe juristen zich praktisch gezien moeten voorbereiden op KeI. Hieronder bespreken we eerst hoe de invoering van KeI verloopt, welke stappen er tot op heden zijn gezet en welke opstartproblemen er opgekomen zijn (§2). Vervolgens gaan we in op de verplichting tot digitaal procederen (§3) en geven we een overzicht van de belangrijkste (andere) procesrechtelijke wijzigingen die KeI met zich mee zal brengen (§4). Daarbij besteden we onder meer aandacht aan een aantal arresten die in 2017 al gewezen zijn over de KeI-wetgeving. In §5 geven we tips voor de voorbereiding op KeI in de praktijk. We sluiten af met een korte conclusie en vooruitblik op de toekomst (§6). Hoewel de invoering van KeI ook wijzigingen met zich meebrengt voor bestuursrechtelijke procedures, beperken we ons in dit artikel tot civielrechtelijke procedures in eerste aanleg. Daarbij leggen we de focus op vorderingsprocedures bij de sector civiel. Procedures bij de sector kanton en verzoekprocedures komen slechts zijdelings aan de orde.