Eerlijkheid en transparantie in online zakelijke relaties
Op 26 april 2018 heeft de Europese Commissie een voorstel gepubliceerd voor een EU Verordening (hierna: “concept Verordening”) over eerlijke handelspraktijken tussen platforms en bedrijven in de online platform economie.[1]
In aanvulling op EU mededingings- en consumentenrecht, zou dit voorstel de eerste wetgeving zijn ten aanzien van zakelijk gebruik, zoals door het midden- en kleinbedrijf (MKB), van internet platforms, zoals eBay, Google en Amazon.
Waarom?
Online marktplaatsen en zoekmachines spelen een ongekende rol in het faciliteren van de totstandkoming en ontwikkeling van business mogelijkheden, vooral voor het MKB. In haar persbericht meldt de Europese Commissie dat bijna de helft (42%) van de midden- en kleinbedrijven die meededen aan een enquête zei online platforms te gebruiken voor de verkoop van hun producten en diensten.[2]
Online marktplaatsen zijn in de kern platforms waar transacties plaatsvinden. De Europese wetgever vindt dat door de afhankelijkheid van zakelijke gebruikers van deze diensten, aanbieders een superieure onderhandelingspositie hebben waardoor ze de legitieme belangen van hun gebruikers kunnen schaden. Zakelijke gebruikers hebben daarnaast volgens de Europese wetgever minimale verhaalsmogelijkheden.
Wat?
De nieuwe regels bevatten de volgende verplichtingen:
- Aanbieders van deze zogeheten onlinetussenhandelsdiensten zorgen ervoor dat hun algemene voorwaarden:
- zijn opgesteld in duidelijke en eenduidige taal;
- eenvoudig toegankelijk zijn voor zakelijke gebruikers tijdens alle fasen van hun commerciële verhouding met de aanbieder, waaronder tijdens de precontractuele fase;
- de objectieve redenen omvatten voor besluiten tot volledige of gedeeltelijke opschorting of beëindiging van de verstrekking van hun diensten.
- Aanbieders van onlinetussenhandelsdiensten stellen de betrokken zakelijke gebruikers in kennis van elke beoogde wijziging van hun algemene voorwaarden met inachtneming van een redelijke kennisgevingsperiode.
- In geval van opschorting of beëindiging van de levering van deze diensten verstrekt een aanbieder onverwijld aan de betrokken zakelijke gebruiker een motivering van dat besluit.
- Aanbieders stellen in hun algemene voorwaarden de belangrijkste parameters vast waarmee de ranking wordt bepaald, nemen een omschrijving op van elke gedifferentieerde behandeling en nemen een omschrijving op van de technische en contractuele toegang, of het ontbreken daarvan, van zakelijke gebruikers tot (persoonlijke) gegevens.
Het doel is om een eerlijke, voorspelbare, houdbare en betrouwbare online zakelijke omgeving te creëren, terwijl innovatie rondom online platforms in de EU gestimuleerd wordt. Hiermee is de concept Verordening van toepassing op online marktplaatsen en zoekmachines, ongeacht of ze in een EU lidstaat gevestigd zijn, mits aan twee voorwaarden is voldaan: a) de zakelijke gebruikers moeten in een EU lidstaat gevestigd zijn, en b) de zakelijke gebruikers moeten hun producten en diensten aan consumenten in de EU aanbieden. De concept Verordening is niet van toepassing op online reclame noch op online betaaldiensten. Terwijl de doelstellingen helder zijn, bevatten de bepalingen veel open normen door termen als ‘redelijk’. Diverse bepalingen vereisen transparantie zonder bepaald duidelijk omschreven gedrag werkelijk te verbieden (zoals het hoger ranken van eigen diensten dan die van een concurrent). Deze vaagheid is nadelig voor zowel de platforms die zich eraan moeten houden als de gebruikers. De vraag rijst daarom of dit voorstel iets zal veranderen in de praktijk. Anderzijds, als zakelijke gebruikers vollediger worden geïnformeerd door de internet platforms, dan kan dit koopgedrag beïnvloeden en uiteindelijk de commerciële keuzes van platforms.
Geschilbeslechting
Ten aanzien van een effectieve beslechting van geschillen, vereist dit voorstel dat aanbieders een intern klachten afhandelingssysteem opzetten en de mogelijkheid tot mediation aanbieden. Ook kunnen associaties die zakelijke en commerciële partijen vertegenwoordigen procedures aanhangig maken.
Impact
Deze concept Verordening is relevant voor iedereen die online zaken doet. Platforms kunnen sterke zakenpartners zijn die lijken te werken met standaard overeenkomsten. Veel platforms zijn verticaal geïntegreerd. Ze beschikken over een bijzondere hoeveelheid aan (consumenten)data en bieden een scala aan gratis diensten aan. Bestaande wetgeving over wat internet platforms mogen doen op de markt hebben met name betrekking op consumentenrecht en privacy. Mededingingsautoriteiten hebben wel opgetreden tegen platforms, zoals de Europese Commissie in de Google Shopping zaak over een hogere ranking van eigen zoekresultaten dan die van concurrenten. Voorts zijn er de onderzoeken van de Europese Commissie en de Duitse mededingingsautoriteit naar Amazon. Voor misbruik van machtspositie in economische zin is het in het algemeen moeilijk om hard bewijs te vergaren. Het is een interessante vraag of deze concept Verordening de eerste stap is naar een verdergaand juridisch raamwerk dat platforms reguleert buiten de context van het verbod op misbruik van machtspositie / kartelverbod, AGV, of ePrivacy.
Wanneer?
De draft Verordening is de eerste stap in het EU wetgevingsproces. Het voorstel ligt nu bij het Europees Parlement en de lidstaten waar aanpassingen worden onderhandeld en kunnen worden aangenomen.
Voor meer informatie, neem contact op met Martine de Koning (Martine.de.Koning@kvdl.com), advocaat en partner bij de sectie Commercial & International Trade van Kennedy Van der Laan.
